Tin tức, Dự án

Cẩm Nang Chẩn Đoán: 15+ Lỗi In 3D Thường Gặp (FDM) & Cách Khắc Phục A-Z (2025)

Cẩm Nang Toàn Tập: 15+ Lỗi In 3D Thường Gặp Và Cách Khắc Phục Triệt Để (2025)

“Chẩn đoán ” lỗi in 3D thường gặp Cho Máy In 3D Của Bạn

Chào mừng các kỹ sư, nhà thiết kế và maker. Nếu bạn đang ở đây, rất có thể bản in 3D tâm huyết của bạn vừa thất bại. Có thể nó biến thành một mớ “mì Ý” (Spaghetti), các góc bị nhấc lên khỏi bàn in, hoặc bề mặt chi chít tơ nhện.

Đừng nản lòng. Trong thế giới in 3D FDM, thất bại không phải là lỗi, nó là một phần của quá trình học. Mỗi lỗi in 3D thường gặp không phải là dấu chấm hết, mà là một dữ liệu đầu vào quý giá, cho bạn biết chính xác cần tinh chỉnh thông số nào.

Bài viết này là “trạm chẩn đoán” tổng hợp của bạn. Chúng ta sẽ mổ xẻ từng triệu chứng, phân tích nguyên nhân kỹ thuật cốt lõi, và đưa ra phác đồ điều trị chính xác. Đây là kiến thức bắt buộc để đi từ “in được” lên “in đẹp và chuẩn kỹ thuật”.

Dành cho người mới: Nếu bạn vẫn còn lạ lẫm với các thuật ngữ như FDM, Slicer, hay Retraction, chúng tôi khuyên bạn nên đọc bài trụ cột chính trước để có cái nhìn tổng quan.

Đọc ngay bài viết: In 3D là gì? Toàn bộ kiến thức cơ bản cho người mới bắt đầu (2025)

“Tam Giác Thất Bại” – Phân Loại Các Lỗi In 3D Thường Gặp

Để chẩn đoán lỗi in 3D một cách hệ thống, chúng ta phải hiểu rằng 99% vấn đề FDM bắt nguồn từ sự mất cân bằng của 3 yếu tố. Tôi gọi đây là “Tam Giác Thất Bại”:

  1. Nền Tảng & Bám Dính (Foundation): Lớp in đầu tiên. Nếu móng không chắc, cả tòa nhà sẽ sụp đổ.
  2. Đùn Nhựa & Nhiệt Độ (Extrusion & Temperature): Dòng chảy của vật liệu. Nhựa phải chảy đúng lúc, đúng lượng, đúng nhiệt độ.
  3. Cơ Khí & Chuyển Động (Mechanical & Movement): Sự chính xác của máy. Máy phải di chuyển chính xác đến từng 0.01mm.

Chúng ta sẽ đi sâu vào từng nhóm lỗi, từ dễ phát hiện nhất đến phức tạp nhất.

Nhóm 1: Lỗi Nền Tảng – Khi Khởi Đầu Không Suôn Sẻ

Đây là nhóm lỗi khiến người mới nản lòng nhất, vì bản in thường thất bại ngay trong 10 phút đầu tiên.

 1. Lỗi Không Bám Bàn (Bed Adhesion Failure)

  • Triệu chứng: Nhựa không dính vào bàn in. Đầu phun kéo theo sợi nhựa đi vòng quanh, hoặc chi tiết bị bong ra giữa chừng.
  • Phân tích kỹ thuật: Lỗi này xảy ra khi lực bám dính giữa nhựa (PLA, PETG, ABS) và bề mặt bàn in yếu hơn lực co ngót của vật liệu hoặc lực kéo của đầu phun.
  • Nguyên nhân & Cách khắc phục:
    1. Bàn in bẩn (Phổ biến nhất): Dấu vân tay (dầu mỡ) là kẻ thù số một của độ bám dính.
      • Giải pháp: Rửa sạch bàn in (PEI, Kính) bằng xà phòng rửa chén và nước ấm. Lau lại bằng cồn Isopropyl (IPA) 90%+ trước mỗi lần in.
    2. Z-Offset Quá Cao (Rất phổ biến): Khoảng cách giữa đầu phun và bàn in ở lớp đầu tiên quá lớn. Sợi nhựa bị “thả” xuống thay vì được “ép” nhẹ vào bề mặt.
      • Giải pháp: Thực hiện lại quy trình cân bàn (Bed Leveling). Tinh chỉnh “Live Z-Offset” (hoặc “Baby Stepping”) trong khi in lớp đầu tiên. Sợi nhựa phải hơi dẹt, không quá tròn, không quá mỏng.
    3. Nhiệt độ bàn in (Bed Temp) quá thấp: Nhựa nguội quá nhanh và không “kích hoạt” được lớp phủ bám dính (như PEI).
      • Giải pháp: Tăng nhiệt độ bàn in lên 5-10°C (Ví dụ: PLA từ 60°C lên 65°C, PETG từ 75°C lên 80-85°C).
    4. Tốc độ lớp đầu quá nhanh: Nhựa không có đủ thời gian để bám vào bàn.
      • Giải pháp: Trong Slicer, giảm “Initial Layer Speed” (Tốc độ lớp đầu tiên) xuống chậm (khoảng 20-30 mm/s).

Bài viết liên quan : Hướng Dẫn Lắp Ráp Máy In 3D Tại Nhà Cho Người Mới (2025)

Lỗi bàn in bẩn

2. Lỗi Cong Vênh (Warping)

  • Triệu chứng: Các góc hoặc cạnh của bản in bị nhấc lên khỏi bàn in, trong khi phần giữa vẫn dính.
  • Phân tích kỹ thuật: Đây là lỗi in 3D thường gặp khi làm việc với vật liệu có độ co ngót cao (như ABS, ASA, và cả PETG). Khi nhựa nguội đi, nó co lại. Lớp trên nguội nhanh hơn (do quạt) co lại, kéo lớp dưới còn ấm và dẻo, gây ra lực kéo làm nhấc góc.
  • Nguyên nhân & Cách khắc phục:
    1. Co ngót nhiệt (Thermal Contraction): Chênh lệch nhiệt độ quá lớn giữa bản in và môi trường.
      • Giải pháp: Sử dụng buồng kín (Enclosure) để giữ nhiệt độ môi trường xung quanh bản in luôn ấm (khoảng 40-50°C). Đây là giải pháp triệt để nhất cho ABS.
    2. Độ bám dính lớp đầu kém: (Xem Lỗi 1) Nếu bám dính không đủ, lực co ngót sẽ chiến thắng.
      • Giải pháp: Áp dụng tất cả các cách khắc phục của Lỗi 1.
    3. Quạt làm mát (Part Fan) quá mạnh: Làm nguội các lớp đầu tiên quá nhanh.
      • Giải pháp: Trong Slicer, tắt quạt làm mát cho 3-5 lớp đầu tiên. Giảm tốc độ quạt tổng thể xuống (ví dụ: PETG chỉ cần 30-50% quạt).
    4. Thiết kế chi tiết: Các chi tiết lớn, phẳng, đặc ruột dễ bị cong vênh hơn.
      • Giải pháp: Sử dụng “Brim” (vành) hoặc “Raft” (bè) trong Slicer. Brim tạo thêm diện tích tiếp xúc ở các góc để chống lại lực kéo.
Lỗi cong vênh

3. Lỗi In Ra Mì Ý (Spaghetti Monster)

  • Triệu chứng: Máy in vẫn chạy nhưng thay vì tạo ra mô hình, nó tạo ra một mớ nhựa rối bù như mì Ý.
  • Phân tích kỹ thuật: Đây không phải là một lỗi gốc, mà là hậu quả của một lỗi khác. Lỗi này xảy ra khi bản in bị bong khỏi bàn (Lỗi 1) hoặc một phần của bản in bị gãy/đổ (ví dụ: support gãy), và đầu phun tiếp tục đùn nhựa vào không trung.
  • Giải pháp:
    • Không cố gắng “cứu” bản in này. Hủy in ngay lập tức.
    • Tìm nguyên nhân gốc: 90% là do Lỗi Không Bám Bàn (Lỗi 1). 10% còn lại là do support (cấu trúc hỗ trợ) quá yếu hoặc góc nghiêng (overhang) quá lớn.
Lỗi in 3D thường gặp- lỗi in Mì Ý

Nhóm 2: Lỗi Đùn Nhựa – Trái Tim Của Bản In

Đây là nhóm lỗi ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng bề mặt, độ chính xác kích thước và độ bền cơ học của chi tiết.

4. Lỗi Stringing (Tơ nhện)

  • Triệu chứng: Các sợi nhựa mỏng, giống như tơ nhện, giăng giữa các phần riêng biệt của bản in.
  • Phân tích kỹ thuật: Khi đầu phun di chuyển từ điểm A sang điểm B (Travel move) mà không in, nhựa nóng chảy bên trong rỉ ra (oozing) do áp suất còn dư. Lỗi stringing là kẻ thù số 1 của nhựa PETG.
  • Nguyên nhân & Cách khắc phục:
    1. Cài đặt Retraction (Rút nhựa) sai: Đây là nguyên nhân 80% của vấn đề. Retraction là hành động kéo ngược sợi nhựa lại một chút trước khi di chuyển.
      • Giải pháp (Direct Drive – Đùn trực tiếp): Tăng “Retraction Distance” (Khoảng cách rút) lên 0.5 – 1.5 mm.
      • Giải pháp (Bowden – Đùn gián tiếp): Cần khoảng cách rút lớn hơn, 4 – 7 mm.
      • Giải pháp chung: Tăng “Retraction Speed” (Tốc độ rút) lên 30 – 45 mm/s.
    2. Nhiệt độ in quá cao: Nhựa quá lỏng, dễ rỉ ra.
      • Giải pháp: Giảm nhiệt độ đầu phun (Nozzle Temp) xuống 5-10°C. In một “Tháp nhiệt độ” (Temp Tower) để tìm nhiệt độ tối ưu.
    3. Nhựa bị ẩm (Rất quan trọng): Nhựa (đặc biệt là PETG, TPU, Nylon) hút ẩm từ không khí. Khi bị nung nóng, hơi nước nổ lách tách, đẩy nhựa ra gây stringing và bề mặt sần sùi.
      • Giải pháp: Sấy nhựa (Filament Drying) trong máy sấy chuyên dụng hoặc lò nướng (60-65°C trong 4-6 tiếng) trước khi in.
Lỗi in tơ nhện

5. Lỗi Đùn Thiếu Nhựa (Under-extrusion)

  • Triệu chứng: Các lớp in có khoảng hở, bề mặt mỏng manh, có lỗ, lớp trên cùng không lấp đầy (top layer gaps), chi tiết dễ gãy.
  • Phân tích kỹ thuật: Máy in đang đùn ra ít nhựa hơn mức mà Slicer yêu cầu.
  • Giải pháp:
    1. Kiểm tra tắc nghẽn (Partial Clog): Có thể đầu phun bị tắc nghẽn một phần (xem Lỗi 7).
    2. Calibrate E-Steps: Đây là thông số trong firmware, quy định “động cơ đùn quay X bước thì đẩy được Y mm nhựa”. Nếu thông số này sai, máy sẽ đẩy thiếu.
      • Giải pháp: Thực hiện “Calibrate E-steps” (đo 100mm nhựa và tinh chỉnh).
    3. Nhiệt độ quá thấp / Tốc độ quá cao: Nhựa chưa kịp nóng chảy đã bị đẩy đi, gây cản trở dòng chảy.
      • Giải pháp: Tăng nhiệt độ in (thêm 5-10°C) hoặc giảm tốc độ in (giảm 20%).
Lỗi đùn thiếu nhựa khi in 3D

6. Lỗi Đùn Thừa Nhựa (Over-extrusion)

  • Triệu chứng: Ngược lại với Lỗi 5. Bề mặt sần sùi, vón cục (blobs & zits), kích thước chi tiết bị phình to hơn thiết kế, các chi tiết nhỏ bị “nhòe”.
  • Phân tích kỹ thuật: Máy đang đùn nhiều nhựa hơn mức cần thiết.
  • Giải pháp:
    1. Calibrate E-Steps: (Xem Lỗi 5) Rất có thể E-steps đang bị sai theo chiều hướng thừa.
    2. Tinh chỉnh Flow Rate (Hệ số dòng chảy): Trong Slicer, giảm “Flow” (hoặc “Extrusion Multiplier”) xuống 2-5% (ví dụ: từ 100% xuống 95%).
Lỗi đùn thừa nhựa

7. Lỗi Tắc Đầu Phun (Clogged Nozzle)

  • Triệu chứng: Đang in thì nhựa không ra nữa. Bạn có thể nghe thấy tiếng động cơ đùn kêu “tạch, tạch, tạch” khi nó cố gắng đẩy nhựa nhưng thất bại (gọi là “skipping”).
  • Nguyên nhân & Cách khắc phục:
    1. Nhựa bẩn / Tạp chất: Sợi nhựa kém chất lượng có tạp chất hoặc bụi bẩn đi vào làm nghẹt lỗ 0.4mm.
    2. Heat Creep (Leo nhiệt): Nhiệt từ khối nhiệt (Heater Block) lan ngược lên phần ống dẫn lạnh (Cold End), làm nhựa mềm ra quá sớm và tắc lại.
      • Giải pháp: Đảm bảo quạt tản nhiệt cho hotend (quạt nhỏ thổi vào phần tản nhiệt) luôn chạy 100% và không bị kẹt.
    3. Giải pháp tức thời: Dùng kim thông (acupuncture needle) đi kèm máy để thông. Nếu không được, thực hiện “Cold Pull” (kéo nguội) để lôi dị vật ra.
Lỗi tắc đầu phun

Nhóm 3: Lỗi Cơ Khí & Chất Lượng Bề Mặt

Đây là các lỗi liên quan đến sự chính xác trong chuyển động của máy, ảnh hưởng đến thẩm mỹ và độ chính xác hình học.

8. Lỗi Trượt Lớp (Layer Shifting)

  • Triệu chứng: Bản in đột ngột bị lệch (xô) sang một bên (theo trục X hoặc Y), trông như bậc thang.
  • Phân tích kỹ thuật: Đây là lỗi in 3D thường gặp mang tính cơ khí 100%. Đầu in bị “mất bước” (lost steps) – nó nghĩ nó đã di chuyển đến A, nhưng thực tế nó chỉ đến B.
  • Nguyên nhân & Cách khắc phục:
    1. Dây đai (Belts) quá lỏng: Đây là nguyên nhân 90%. Dây đai lỏng làm puli quay nhưng dây đai trượt, gây mất vị trí.
      • Giải pháp: Siết lại dây đai (trục X và Y). Dây đai phải có độ căng vừa phải, khi gảy nhẹ kêu “tưng tưng” như dây đàn, không quá chùng, không quá căng.
    2. Puli (Pulleys) bị lỏng ốc: Con ốc hãm (grub screw) trên puli gắn vào trục động cơ bị lỏng. Động cơ quay nhưng puli không quay.
      • Giải pháp: Siết chặt con ốc hãm này (đảm bảo siết vào phần vát phẳng của trục động cơ).
    3. Tốc độ / Gia tốc quá cao: Bạn bắt máy chạy quá nhanh (đặc biệt là Jerk/Acceleration), động cơ không đủ mô-men xoắn và bị mất bước.
      • Giải pháp: Giảm tốc độ in, và quan trọng hơn là giảm “Jerk” và “Acceleration” trong Slicer.
Lỗi trượt lớp khi in 3D

9. Lỗi Tách Lớp (Layer Separation / Delamination)

  • Triệu chứng: Bản in bị nứt, tách ra theo phương ngang (dọc theo các lớp in). Chi tiết cực kỳ yếu, có thể bẻ gãy bằng tay. Thường gặp với ABS.
  • Nguyên nhân & Cách khắc phục:
    1. Nhiệt độ in quá thấp: Nhựa không đủ nóng để “hàn” vào lớp bên dưới.
      • Giải pháp: Tăng nhiệt độ đầu phun lên 5-10°C.
    2. Quạt làm mát quá mạnh: (Tương tự Lỗi 2). Lớp in bị nguội quá nhanh, không kịp bám dính.
      • Giải pháp: Giảm mạnh tốc độ quạt (Part Fan). Với ABS, thường phải tắt hẳn quạt.
    3. Buồng kín (Enclosure): (Tương tự Lỗi 2). Môi trường lạnh bên ngoài gây co ngót và tách lớp.
      • Giải pháp: Sử dụng buồng kín.
Lỗi tách lớp khi in 3D

10. Lỗi Ghosting / Ringing (Gợn sóng)

  • Triệu chứng: Các gợn sóng mờ, lặp lại, xuất hiện trên bề mặt bản in, đặc biệt là sau các góc nhọn hoặc chi tiết nhỏ.
  • Phân tích kỹ thuật: Lỗi này là “tiếng vang” (echo) của rung động. Khi đầu in đổi hướng đột ngột (ví dụ: ở một góc vuông), toàn bộ khung máy bị rung. Rung động này tắt dần, tạo ra các gợn sóng.
  • Giải pháp:
    1. Giảm Tốc độ & Gia tốc: Cách dễ nhất. Giảm “Acceleration” và “Jerk” để máy chuyển động “mềm” hơn.
    2. Gia cố cơ khí: Đảm bảo máy in đặt trên một bề mặt vững chắc (bàn nặng, sàn nhà). Siết lại toàn bộ ốc vít trên khung máy.
    3. Giải pháp nâng cao: Sử dụng firmware Klipper với tính năng “Input Shaping”. Nó đo lường rung động của máy và triệt tiêu chúng bằng phần mềm, cho phép in cực nhanh mà không bị ghosting.
Lỗi gợn sóng khi in 3D

Checklist “Vàng”: 5 Bước Kiểm Tra Trước Khi In (Phòng 90% Lỗi)

Thay vì đi sửa lỗi in 3D, hãy phòng tránh chúng. Hãy biến 5 bước sau thành thói quen trước mỗi lần nhấn “Print”:

  1. Bàn In Sạch? Đã lau bằng xà phòng hoặc cồn IPA chưa?
  2. Bàn In Cân? Z-Offset đã chuẩn cho lớp đầu tiên chưa?
  3. Nhựa Đã Sấy Khô? Đặc biệt nếu là PETG, TPU, Nylon hoặc cuộn nhựa đã để ngoài không khí > 1 tuần.
  4. Đầu Phun Sạch? Không có nhựa cũ cháy bám bên ngoài?
  5. Đúng Profile Slicer? Bạn có chắc mình đang dùng cài đặt cho PLA chứ không phải ABS? (Nhiệt độ, quạt, tốc độ).

Kết luận: Lỗi Là Người Thầy Tốt Nhất

Việc gặp lỗi in 3D thường gặp không có nghĩa là máy in của bạn hỏng hay bạn không có kỹ năng. Nó đơn giản là một quy trình kỹ thuật phức tạp với hàng trăm biến số.

Bằng cách hiểu rõ “Tam Giác Thất Bại” (Nền tảng – Đùn nhựa – Cơ khí), bạn đã có chìa khóa để chẩn đoán và khắc phục mọi sự cố. Hãy kiên nhẫn, tinh chỉnh từng thông số một, và bạn sẽ sớm đạt được những bản in hoàn hảo.

Để nắm vững bức tranh toàn cảnh về cách công nghệ này vận hành, hãy xem lại bài viết trụ cột của chúng tôi.

 Khám phá thêm: In 3D là gì? Toàn bộ kiến thức cơ bản cho người mới bắt đầu (2025)

Chủ đề liên quan:

Tại Hoài Tín, chúng tôi cung cấp giải pháp cho cả 3 công nghệ FDM, SLA và SLS. Dù bạn cần so sánh các dòng máy in 3D hay cần vật liệu in 3D cho thiết bị của bạn, hãy tham khảo danh mục sản phẩm của chúng tôi để tìm ra lựa chọn phù hợp nhất:

https://hoaitin.com/danh-muc-san-pham/may-in-3d

https://hoaitin.com/danh-muc-san-pham/nhua-in-3d

FAQ (Câu Hỏi Thường Gặp Về Sửa Lỗi In 3D)

1. Lỗi in 3D nào là phổ biến nhất với người mới bắt đầu? Lỗi phổ biến nhất tuyệt đối là Lỗi Không Bám Bàn (Bed Adhesion Failure). 9/10 người mới đều gặp phải. Nguyên nhân chủ yếu là do cân bàn chưa chuẩn (Z-Offset quá cao) và bàn in bị bẩn (dính dầu mỡ từ tay).

2. Tại sao nhựa PETG của tôi hay bị lỗi stringing (tơ nhện)? PETG là vật liệu hút ẩm (hygroscopic) cực mạnh. Kể cả khi mới bóc seal, nó có thể đã bị ẩm. Khi ẩm, nhựa sẽ bị stringing và sủi bọt. Hãy sấy nhựa PETG (65°C trong 4-6 giờ) trước khi in, và tinh chỉnh Retraction (thường là 1-2mm cho đùn trực tiếp) là sẽ khắc phục được.

3. Lỗi trượt lớp (layer shift) có phải do lỗi phần mềm Slicer không? Rất hiếm, gần như là không. 99% nguyên nhân gây trượt lớp là do cơ khí: dây đai (belt) bị lỏng hoặc puli (pulley) bị lỏng ốc hãm trên trục động cơ. Hãy kiểm tra và siết lại dây đai, ốc vít trước khi nghĩ đến phần mềm.

4. “Calibrate E-steps” là gì và tại sao nó quan trọng? E-steps (Extruder steps) là một giá trị trong firmware quy định động cơ đùn cần quay bao nhiêu bước để đẩy ra chính xác 1mm nhựa. Nếu giá trị này sai, bạn sẽ bị Under-extrusion (thiếu nhựa) hoặc Over-extrusion (thừa nhựa). Calibrate (hiệu chỉnh) lại thông số này là một trong những bước quan trọng nhất để có bản in chuẩn kích thước và bền.

5. Buồng kín (Enclosure) có thực sự cần thiết để sửa lỗi cong vênh (warping) không? Rất cần thiết cho các vật liệu co ngót cao như ABS, ASA. Bắt buộc phải có. Hữu ích cho PETG và các vật liệu kỹ thuật khác, giúp ổn định nhiệt độ, giảm cong vênh và cải thiện độ bám dính giữa các lớp (giảm Lỗi Tách Lớp). Không cần thiết cho PLA, thậm chí có thể gây hại (gây tắc nghẽn do Heat Creep) nếu buồng quá nóng.